Su Su có danh pháp khoa học là Sechium edule. Tên tiếng pháp là chouchoute, tên tiếng Anh là Christophine or Chayote là một loài thực vật ăn quả, lá thuộc họ bầu bí Cucurbitaceae, cùng với dưa hấu, dưa chuột, bí.
Miêu tả:
- Su su là một loại cây dây leo sống dai có rễ phình thành củ, rễ rất dễ thối. Thân cây có nhiều nhánh tua quấn mọc đối diện lá. Cây sống đa niên bởi củ gốc do trái nẩy mầm trồng xuống đất, su su sống trong vùng khí hậu nhiệt đới. Cho ra thân dài, có thể đạt đến nhiều mét, leo nhờ tua quấn bám vào giàn.
- Lá to, bóng, dài 10-20 cm, gân lá dạng mạng có màng, hình chân vịt, có 5 thuỳ nhọn và một thùy dưới hình trái tim, tua cuốn chia 3-5 nhánh.
- Hoa nhỏ, đơn tính, cùng gốc, màu trắng vàng; hoa đực họp thành chùm, hoa cái đơn độc ở nách lá; chỉ nhị dính nhau; bầu 1 ô, 1 noãn. Hoa đực, phát triển thành chùm mọc ở nách lá 10 đến 30 cm dài, các hoa được phân phối dọc theo theo dây. Đài hoa rộng 5 mm, hình tam giác 3 đến 6 mm dài. Cánh hoa hình tam giác, màu xanh trắng, 3 - 4 x 2 – 3 mm. 5 tiểu nhụy, các chỉ có độ dài như nhau tạo thành một cột dính nhau. Hoa cái, mọc theo nách lá giống như hoa đực, chúng thường mọc đơn độc thường từng đôi, buồng trứng hình cầu, hình trứng, một buồng, bao hoa như những hoa đực nhưng có kích thước khác nhau, vòi nhụy hợp thành cột thanh mảnh, tuyến mật nói chung ít rõ ràng hơn hoa đực.
- Quả thịt hình quả lê hơi dẹt có cạnh lồi dọc và sần sùi, có gai nhỏ, to bằng nắm tay, dao động 10-20 cm chiều dài, màu xanh sáng
- Hạt dẹt ở phần dưới của quả. Một quả chỉ có một hạt duy nhất.
Nơi sống và phân loại: Su su có nguồn gốc từ Mexico sau đó nó được trồng trên các nước Mỹ Latin. Ở Việt Nam su su được trồng ở vùng có khí hậu mát như Sapa, Tam Đảo, Đà Lạt và vùng phụ cận.Cây Su su có ưu điểm là ít sâu bệnh, quả dễ cất trữ, vận chuyển, năng suất cao. Nhiệt độ thích hợp 12-13oC. Ở miền Bắc, trồng tháng 8-11 (tốt nhất là tháng 9-10) thu hoạch tháng 1-2, rộ nhất tháng 3-4.
- Có 2 loại giống Su su gai và Su su trơn.
Thành phần hoá học: Trong cây su su có chứa những chất khác nhau:
- acide ascorbique
- niacine
- riboflavine
- thiamine
- Fe
- ribosome
-inactivating protéine
Những acides aminés như cystine, glycine và histidine
 |
| Giá trị dinh dưỡng trong 100g quả su su tươi. |
Tính vị, tác dụng:
- Lá có tác dụng thanh nhiệt tiêu thũng.
- Hạ huyết áp vì trong su su có dung dịch tinh chất hydro-alcoolique.
- Lợi tiểu mạnh nhưng với hiệu ứng phụ đáng kể nhất là nguy cơ là hạ tĩ lượng kalium trong máu nặng (hypokalémie)
- Giảm béo và tái tạo tế bào
Công dụng: Quả Su su là loại rau ngon dịu, có thể luộc, xào, hầm thịt, nấu canh, làm nộm, có thể dùng ngâm nước muối làm dưa, thịt quả có thể giã lấy bột (1 kg quả cho khoảng 13g bột mịn, trắng), còn bã dùng làm thức ăn cho gia súc; bột này có thể dùng làm bánh với trứng, sữa và đường. Chồi ngọn của Susu khi còn non cũng dùng làm rau ăn như các loại đậu Côve, có thể xào, hoặc tráng với trứng (cũng giống như măng tây tráng trứng). Các củ hình thành ở rễ các cây trồng 2-3 năm, có củ nặng 200g - 1 kg. Các củ non có thể dùng nấu ăn thay khoai tây.
Ở Trung Quốc, lá được dùng trị sang dương thũng độc.
Sử dụng như thuốc trị bệnh:
● Những phương pháp ngâm lá trong nước sôi dùng làm :
- tan những sạn thận
và hổ trợ trong những trường hợp :
- xơ cứng động mạch
- và huyết áp cao.
● Ngâm trái được dùng để cải thiện sự duy trì nước tiểu.
Những đặc tính tim mạch, sự sử dụng phương pháp ngâm lá đã được thử nghiệm trong những nghiên cứu hiện đại trong khi hiệu quả rất lớn trong những bệnh liên quan đến thận đã được biết từ thời thuộc địa trên bán đảo Yucatan, nơi mà những bệnh này rấy phổ biến.
Nguồn: Wikipedia, Thuốc đông y, Tổng hợp.